چگونه در شرایط تحریم سرمایه‌گذاری کنیم؟
تحریم‌ها دیگر فقط یک خبر نیستند؛ بلکه یک واقعیت روزمره‌اند که دخل‌وخرج همه را تحت تأثیر قرار داده‌اند. از سقوط صادرات نفت ایران به زیر ۳۰۰ هزار بشکه در روز گرفته تا تورمی که گاهی از ۵۰٪ فراتر رفته، اقتصاد ایران بیش از هر زمان دیگری در معرض نوسانات و عدم قطعیت قرار دارد. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاری بیشتر شبیه راه رفتن روی طناب است. اما آیا باید دارایی‌ها را از گردش خارج کنیم یا می‌توان با یک استراتژی هوشمندانه، از دل بحران سود ساخت؟
تأثیر تحریم‌ها بر اقتصاد و سرمایه‌گذاری
تحریم‌ها مانند یک دیوار بلند جلوی رشد اقتصادی ایران سبز شده‌اند. ابتدا صادرات نفت را محدود کردند، سپس فلزات و پتروشیمی را هدف گرفتند و حالا حتی دسترسی به سیستم‌های مالی بین‌المللی مانند سوئیفت نیز قطع شده است. این یعنی نقدشوندگی دارایی‌ها کاهش یافته، شرکت‌ها برای فروش محصولاتشان با مشکل مواجه‌اند و سرمایه‌گذاران برای تبدیل دارایی‌هایشان به پول نقد، ناچار به پذیرش ریسک‌های بیشتری شده‌اند.
از طرفی، نوسانات شدید بازار دیگر یک استثنا نیست، بلکه تبدیل به یک قاعده شده است. بورس تهران در برخی دوره‌ها با یک خبر مثبت صعودی می‌شود و روز بعد با انتشار خبر تحریم جدید، سقوط می‌کند. به عنوان مثال، در سال‌های گذشته برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری وابسته به صادرات مواد خام، به دلیل محدودیت‌های تحریمی، تا ۳۰٪ از ارزش خود را از دست دادند. در مقابل، برخی شرکت‌های فعال در حوزه تولید مواد غذایی که به بازار داخلی متکی بودند، توانستند رشد کنند و حتی سودآوری داشته باشند.
تهدیدها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در شرایط بحران
✅ ریسک‌های سرمایه‌گذاری در شرایط تحریم
سرمایه‌گذاری در صنایعی که به صادرات وابسته‌اند، مانند انرژی و مواد خام، دارای ریسک بالایی است. تحریم‌ها می‌توانند دسترسی این شرکت‌ها به بازارهای جهانی را مسدود کرده و درآمدهایشان را به‌شدت کاهش دهند. از سوی دیگر، برخی دارایی‌های داخلی مانند سهام نیز ممکن است تحت تأثیر تحولات اقتصادی دچار نوسانات شدیدی شوند.
✅ فرصت‌های سرمایه‌گذاری در دوران تحریم
با این حال، همه‌چیز منفی نیست. برخی حوزه‌ها در چنین شرایطی رشد می‌کنند. به عنوان مثال:
- شرکت‌های تولیدکننده کالاهای داخلی (مواد غذایی، صنایع بهداشتی، خدمات) که به جای صادرات، روی بازار ایران متمرکز هستند.
- دارایی‌های امن مانند طلا و املاک که در برابر کاهش ارزش پول مقاوم‌ترند.
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری که از مدل‌های انعطاف‌پذیر استفاده می‌کنند، مثلاً صندوق‌هایی که به‌جای سپرده‌گذاری در بانک یا سرمایه‌گذاری در شرکت‌های وابسته به صادرات، روی پیش‌خرید کالا کار می‌کنند.
بر اساس گزارش‌های مالی داخلی، صندوق‌هایی که بر کالاهای داخلی تمرکز کرده‌اند، در سال ۲۰۲۴ به‌طور متوسط ۱۲٪ بازدهی داشته‌اند، درحالی‌که برخی صندوق‌های سهامی پرریسک تا ۲۰٪ ضرر ثبت کرده‌اند.
استراتژی بقا برای سرمایه‌گذاران ایرانی
در شرایط جنگ اقتصادی، مدیریت ریسک اهمیت زیادی دارد. سرمایه‌گذاران باید:
🔹 سراغ صندوق‌هایی با کارمزد مدیریت پایین و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مقاوم در برابر تحریم بروند.
🔹 تنوع‌بخشی به سبد دارایی‌ها را رعایت کنند تا وابسته به یک بازار خاص نباشند.
🔹 سرمایه‌گذاری را به‌صورت بلندمدت و با دیدگاه تحلیل‌محور انجام دهند.
آیا می‌توان در دوران تحریم سود کرد؟
تحریم‌ها دیگر یک اتفاق موقتی نیستند؛ بلکه بخشی از ساختار اقتصادی ایران شده‌اند. اما این به معنای بن‌بست نیست. با انتخاب درست صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اتخاذ یک استراتژی هوشمندانه، می‌توان از این چالش عبور کرد. به‌عنوان نمونه، مدل‌هایی مانند سرمایه‌گذاری در قالب پیش‌خرید کالا (سلف) یکی از روش‌های مقاوم در برابر نوسانات تحریمی است که برخی صندوق‌ها به آن روی آورده‌اند. این مدل، برخلاف روش‌های سنتی سرمایه‌گذاری، امکان حفظ ارزش پول و کسب سود منطقی را فراهم می‌کند.
در نهایت، موفقیت در این مسیر بستگی به درک صحیح از ریسک‌ها، فرصت‌ها و انتخاب‌های هوشمندانه دارد.
